La Dalat là cái tên chỉ còn lại trong ký ức nhiều người về một thương hiệu "ôtô Việt Nam".

Gần nửa thế kỷ kể từ lần đầu ra mắt năm 1970, số lượng xe La Dalat còn lại không nhiều và chủ yếu tồn tại dạng sưu tầm, phục chế bởi những người đam mê xe cổ. Anh Văn Tuấn, một doanh nhân tại Sài Gòn mua lại chiếc La Dalat từ một người chơi xe, bổ sung vào bộ sưu tập xe cổ đều thuộc thương hiệu Citroen (Pháp).

La Dalat trên đường phố Sài Gòn.

Anh thú thật nhiều chi tiết trên xe không còn nguyên bản, giá trị của chiếc xe trên thị trường hiện chỉ khoảng vài chục triệu đồng. Nhưng tâm đắc bởi đây là mẫu xe liên doanh, lắp ráp tại Việt Nam. "Thích xe, đặc biệt xe cổ của Citroen, tôi bỏ công sức làm lại những bộ phận như nệm ghế, mui xe hay hệ thống đèn lẫn màu sơn. Không đi xa, tôi vẫn dùng nó để đi lại trong thành phố hoặc cà phê với bạn bè dịp cuối tuần", anh Tuấn nói.

Chiếc La Dalat xuất hiện trên đường phố Sài Gòn vẫn còn giữ đường nét thiết kế vuông vức, góc cạnh như nguyên bản. Thiết kế xe với kiểu đèn pha tròn, lưới tản nhiệt hình chữ nhật cùng logo cây thông cách điệu. 

Khoang cabin đơn giản với vô lăng hai chấu, đồng hồ công-tơ-mét dạng analog. Dàn ghế bốn chỗ ngồi bọc lại cho nhu cầu sử dụng của chủ nhân. Chiếc La Dalat cổ vẫn sử dụng động cơ xăng như thiết kế ban đầu. Loại 4 thì, 2 xi-lanh, dung tích 600 phân khối, công suất 31 mã lực. Hộp số sàn 4 cấp.

Năm 1936, trong kế hoạch hợp tác kỹ thuật của Citroen về cơ khí ôtô và các quốc gia muốn sản xuất phương tiện giao thông nội địa, hãng này thiết lập một phân xưởng lắp ráp tại miền nam, lấy tên Xe hơi Citroen Công ty. Sau đổi thành Công ty Xe hơi Sài Gòn, nơi đảm trách lắp ráp và sản xuất những bộ phận phụ cho ôtô La Dalat.

Giai đoạn thập niên 60 thế kỷ trước, ôtô Nhật, Mỹ, Đức bắt đầu xuất hiện nhiều tại Sài Gòn. Hãng Citroen nhận thấy sức ép từ những thương hiệu mới, cũng như cần tạo ra sản phẩm mang tính chiến lược hơn. Trong đó nhấn mạnh đến các yếu tố đơn giản, dễ sử dụng, sửa chữa và giá thành rẻ cho người Việt. 

Chính điều đó chi phối thiết kế trên xe La Dalat không cầu kỳ, đề cao tính thực dụng ngay từ sản phẩm đầu tiên và về sau. Tên Dalat lấy từ thành phố Đà Lạt, nơi người Pháp dành nhiều công sức với mong muốn biến nơi đây thành một "tiểu Paris" tại Việt Nam.

Những năm đầu sản xuất, tỷ lệ nội địa hóa của xe La Dalat chỉ 25%, nhưng đến năm 1975, con số tăng lên 40%. Những bộ phận quan trọng như động cơ, hộp số, giảm xóc, phanh... phải nhập từ Pháp.

Những chi tiết kém quan trọng hơn như kính, đèn, mui xe bằng lá thép uốn hoặc vải... được sản xuất tại nhà máy Công ty Xe hơi Sài Gòn, tọa lạc góc Lê Lợi - Nguyễn Huệ, nay là Caféteria Rex, Quận 1. 

Citroen La Dalat ngưng sản xuất sau năm 1975 với hơn 5.000 xe xuất xưởng. Khép lại giai đoạn ôtô liên doanh, lắp ráp tại Việt Nam với tỷ lệ nội địa hóa cao. Cho đến nay, việc sản xuất một mẫu xe mang thương hiệu Việt vẫn là chuyện hiếm như những chiếc xe cổ.