Hiện Toyota và Volkswagen là hai ông lớn của làng xe hơi thế giới. Nhưng nền kinh tế khủng hoảng, các thảm họa thiên nhiên và những cuộc triệu hồi liên miên có thể thay đổi vận may nhanh chóng.

Năm 2012, doanh số toàn cầu của Toyota là 9,75 triệu xe, đứng đầu bảng. Volkswagen là 9,09 triệu với vị trí thứ tư. Đến 2013, Toyota là 9,98 triệu và vẫn đứng số 1, Volkwagen với 9,73 triệu xe tiến lên vị trí á quân. Riêng tại Mỹ trong năm 2013, hãng xe Nhật bán được 2,236 triệu và xếp thứ 3, còn hãng Đức chỉ bán được hơn 611.000 xe với vị trí thứ 8.

Trong khi Toyota có các thương hiệu con là Daihatsu, Lexus, Hino và Scion thì Volkswagen có tới hơn 10 thương hiệu phụ thuộc với những tên tuổi lớn như Audi, Porsche, Bentley, Lamborghini hay Bugatti. Sản phẩm bán chạy nhất của Toyota trên toàn cầu trong năm 2013 là Corolla (1,245 triệu) rồi tới Camry (800.000). Còn Volkswagen có những ngôi sao là Golf (gần 785.000 xe) và Passat (gần 750.000).

Nhà cầm quân của Toyota là Akio Toyota, 58 tuổi, cháu trai của nhà sáng lập hãng, Kiichiro Toyoda. Akio lên nắm quyền lãnh đạo vào năm 2009, thời điểm hãng này đương đầu bão tố với khủng hoảng xe tăng tốc đột ngột, động đất và sóng thần vào năm 2011. Ông cam kết tạo ra những chiếc xe Toyota có cảm xúc hơn, đưa mẫu xe thể thao 2 cửa vào sản xuất và đẩy một chiếc Lexus LFA vào đường đua 24 Hours of Nurburgring trước cả khi siêu xe này được bán ra.

Nhìn sang Volkswagen lại bắt gặp Martin Winterkorn, 67 tuổi, một kỹ sư với tấm bằng tiến sĩ về nghiên cứu kim loại. Tham vọng của người đàn ông này là đưa hãng xe Đức lên ngôi vị số một thế giới vào năm 2018. Ban giám đốc của Volkswagen được giao quyền bởi Ferdinand Piech, người cháu trai đầy tham vọng của nhà sáng lập hãng Porsche, Ferdinand Porsche. Ban giám đốc còn có 4 người khác trong gia đình Piech và Porsche, gồm phu nhân của Piech. Vì thế nếu xét về huyết thống, Martin Winterkorn là người dưng.

Xét về tài chính, Toyota nắm trong tay 40 tỷ USD tiền mặt. Chi nhánh của hãng tại Mỹ trong quý II năm nay kiếm được bằng tổng số những gì mà Ford, General Motors, Honda và Nissan cộng lại.

Volkswagen lại sở hữu những cỗ máy in tiền là Audi và Porsche. Riêng Audi đã "ngồi" trên đống tiền 20 tỷ USD. Còn báo cáo mới nhất của Bloomberg cho biết Volkswagen kiếm được trung bình 23.200 USD từ mỗi chiếc trong số 162.145 chiếc Porsche bán ra trong 2013.

Nhìn về tương lai, Toyota đang hạn chế đầu tư vào số lượng sản xuất phụ trội, với việc dừng xây dựng bất cứ nhà máy mới nào cho tới 2016 hoặc hơn thế. Điều đó nhằm giúp hãng này củng cố danh tiếng về chất lượng. Hiện Toyota bình tâm nhường ngôi vị dẫn đầu về doanh số cho Volkswagen trong năm 2014, nhưng hứa hẹn sẽ trở lại và đánh trả với tầm nhìn về lâu dài.

Trong khi đó, Volkswagen đầu tư lớn vào các sản phẩm, trong số đó nổi bật là khoản cam kết 86 tỷ USD cho nghiên cứu và phát triển trong kỳ hạn 5 năm. Một mẫu SUV 3 hàng ghế mới dự kiến đi vào sản xuất vào cuối năm 2016 có thể giúp tăng doanh số tại Mỹ. Còn ở Trung Quốc, thị trường lớn nhất với tương lai có thể nhìn thấy trước, thì Volkswagen là vua.

Khi Toyota hạn chế số lượng để tập trung vào chất lượng, những hãng khác đang tìm cách rút ngắn khoảng cách về doanh số bằng cách đầu tư vào thị trường Trung Quốc, nơi Volkswagen bán được gấp 3 đến 4 lần số xe so với Toyota. Những bất lợi khác của Toyota tại Trung Quốc cũng giúp đối thủ từ Đức bớt phần lo lắng. Ngoài ra, việc đồng yen tăng giá cũng khiến các doanh nghiệp Nhật lao đao, trong đó có Toyota. Các sản phẩm từ Nhật trở nên đắt hơn đồng nghĩa lợi nhuận xuất khẩu thu nhỏ lại.

Trên thị trường toàn cầu, xe Toyota chủ yếu bán ra dưới 2 thương hiệu là Toyota và Lexus, vì Scion chỉ có ở Bắc Mỹ. Volkswagen có tới 8 thương hiệu. Tuy nhiên, việc "nuôi dạy" tất cả những thương hiệu này với cố gắng luôn tạo ra sản phẩm mới là việc tốn kém. Chưa kể những thương hiệu mang tính độc lập, như Porsche, còn tạo ra những va chạm ngoài mong muốn.

Tình hình còn tệ hơn nếu Volkswagen thu thập thêm "lính mới". Có thông tin cho rằng hãng này có thể mua lại Fiat Chrysler Alliance trong khi liên minh này cũng có một loạt "con nhỏ" như Jeep hay Alfa Romeo. Các nhà phân tích từng bày tỏ lo lắng về khối liên kết quá đa dạng có thể bị vỡ một khi vị chủ tịch hiện đã 77 tuổi không còn nắm quyền.

Nhìn về tương lai xa hơn, khoảng năm 2025, với sự triệt để đi theo các phương pháp và nguyên tắc riêng, Toyota có thể vẫn duy trì ngôi vị số một. Còn Volkswagen sẽ đánh bại được đối thủ Nhật nếu tiếp tục lớn mạnh mà không suy giảm chất lượng hoặc để chi phí nuôi dưỡng một loạt thương hiệu con khiến hãng này mất kiểm soát.

Mỹ Anh